Handbook:Alpha/Installation/Disks/tr
Blok aygıtlarına giriş
Blok aygıtları
Şimdi de Gentoo Linux'a, hatta genel olarak Linux'a disk açısından bakalım ve dosya sistemleri, disk bölümleri ve blok aygıtlarını inceleyelim. Bu kavramlar anlaşıldıktan sonra Gentoo Linux kurulumu için disk ve dosya sistemi yapılandırmasına geçeceğiz.
Öncelikle blok aygıtlarına bakalım. Muhtemelen en ünlü blok aygıtı, Linux sistemindeki ilk diski simgeleyen /dev/sda'dir. Sisteme SCSI, Serial ATA ve hatta IDE kanalı ile bağlanmış diskler bile /dev/sd* olarak isimlendirilir. Eski sistemlerde IDE'ler /dev/hd* olarak isimlendirilmekteydi.
The following table will help readers determine where to find a certain type of block device on the system:
| Type of device | Default device handle | Editorial notes and considerations |
|---|---|---|
| SATA, SAS, SCSI, or USB flash | /dev/sda | Found on hardware from roughly 2007 until the present, this device handle is perhaps the most commonly used in Linux. These types of devices can be connected via the SATA bus, SCSI, USB bus as block storage. As example, the first partition on the first SATA device is called /dev/sda1. |
| NVM Express (NVMe) | /dev/nvme0n1 | The latest in solid state technology, NVMe drives are connected to the PCI Express bus and have the fastest transfer block speeds on the market. Systems from around 2014 and newer may have support for NVMe hardware. The first partition on the first NVMe device is called /dev/nvme0n1p1. |
| MMC, eMMC, and SD | /dev/mmcblk0 | embedded MMC devices, SD cards, and other types of memory cards can be useful for data storage. That said, many systems may not permit booting from these types of devices. It is suggested to not use these devices for active Linux installations; rather consider using them to transfer files, which is their design goal. Alternatively they could be useful for short-term backups. |
Yukarıdaki blok aygıtının ismi, diske erişmemizde yardımcı olan bir arayüzdür. Kullandığınız programlar, diskin nasıl bağlandığı ile ilgilenmeden, bu blok aygıtlarını kullanarak diskiniz üzerinde işlem yaparlar. Programlar diski basitçe, 512-byte'lık bloklar halinde erişilebilen bir kaydetme ortamı olarak görecektir.
Dosya sistemlerini oluşturmak
Giriş
Disk bölümlerimizi oluşturduğumuza göre, şimdi üzerlerinde bir dosya sistemi yaratma zamanı. Gelecek bölümde Linux'un desteklediği bazı dosya sistemlerini açıklayacağız. Zaten bildiğiniz bir konu ie disk bölümünü biçimlendirme kısmından devam edebilirsiniz.
Dosya sistemleri
Kullanabileceğiniz çok sayıda dosya sistemi mevcut. Bazıları alpha mimarisinde kararlı durumda. Önemli disk bölümlerinde kullanacağınız dosya sistemleri için özelliklerini ve desteklenip desteklenmediğini okumanızı tavsiye ediyoruz.
- ext2
- Denenmiş ve köklü bir Linux dosya sistemidir ancak metadata journaling (günlük tutma) özelliği yoktur. Bu sebeple dosya sistemi kararsız durumda ise sistem açılış sırasında doğruluğunu kontrol etmek için oldukça vakit harcayabilir. Modern dosya sistemlerindeki günlük tutma özelliğinin getirilerinden dolayı artık pek tercih edilmemektedir.
- ext3
- ext2 dosya sisteminin günlük tutan sürümüdür. Nerdeyse tüm durumlarda yüksek performans sağlayan HTree index yapısını kullanır. Kısaca ext3, kaliteli ve güvenilir bir dosya sistemidir.
- ext4
- Önceleri ext3'ün bir kopyası olarak başlanmasına rağmen, artık ext3'ün devamı niteliğini taşıyan bu dosya sistemi fazla sayıda yeni özellik ve performans artışı getirmektedir. 1 EB (1 milyon terabayt) disk bölümleri ve 16 terabayt boyutundaki dosyalar ile çalışabilir. ext2/3'de kullanılan "bitmap block allocation" altyapısının yerine ext4'de "extents" kullanılmaktadır, bu da büyk dosyalarda performans kaybını engellemekte ve alt seviyede bölünmeleri azaltmaktadır. Ext4 ayrıca daha gelişmiş allocation algoritmalarını da destekler, bu sayede kullanıcı dosya sistemi üzerindeki düzeni daha optimize hale getirebilir. Ext4 tüm amaçlar ve platformlar için kullanılabileceği önerilen bir dosya sistemidir.
- JFS
- IBM'in yüksek performanslı günlük tutan dosya sistemidir. Çoğu durumda performans sağlayan, hafif bir dosya sistemidir ve B+tree yapısı kullanır.
- ReiserFS
- Bir başka B+tree altyapılı ve günlük tutan dosya sistemi. Genel olarak performansı (özellikle çok sayıda ufak dosya ile işlem yaparken) gayet iyi olmasına rağmen, son zamanlarda pek fazla bakımı yapılmayan bir dosya sistemidir.
- XFS
- Esnekliği ve özellikleri ile ön plana çıkan ve günlük tutan bir dosya sistemdir. Ancak donanım arızalarında diğer dosya sistemlerine göre daha fazla sorun çıkarabilmektedir.
- vfat
- FAT32 olarak da bilinir, Linux tarafından desteklenir ancak yetkilendirme altyapısı desteği yoktur. Genellikle (Microsoft Windows gibi) bazı işletim sistemleri ile uyumluluk amacıyla kullanılır ancak bazı gömülü sistem yazılımları (firmware'ler) için zorunludur (UEFI gibi).
Disk bölümünü biçimlendirme
Fiziksel veya mantıksal bir disk bölümünü bir dosya sistemi ile biçimlendirmek için kullanabileceğiniz araçlar bulunmakta:
| Dosya sistemi | Oluşturma komutu |
|---|---|
| ext2 | mkfs.ext2
|
| ext3 | mkfs.ext3
|
| ext4 | mkfs.ext4
|
| reiserfs | mkreiserfs
|
| xfs | mkfs.xfs
|
| jfs | mkfs.jfs
|
| vfat | mkfs.vfat
|
For instance, to have the EFI system partition partition (/dev/sda1) as FAT32 and the root partition (/dev/sda3) as ext4 as used in the example partition structure, the following commands would be used:
root #mkfs.ext2 /dev/sda1root #mkfs.ext4 /dev/sda3Ufak disk bölümlerinde (8GB'dan az) ext2, ext3 veya ext4 kullanacaksanız dosya sistemini oluştururken yeterli inode sayısına sahip olacak şekilde oluşturmanız gerekmekte. mke2fs öntanımlı olarak boyuta göre inode sayısını ayarladığından, küçük disk bölümlerinde elle müdahale tavsiye edilmekte.
root #mke2fs -T small /dev/<aygit>Bu sayede inode sayısı her 16kB'dan her 4kB'a inerek dörde katlanacaktır. Oran değiştirilerek bu daha da fazla yapılabilir:
Şimdi mantıksal veya fiziksel bölümlerinizi biçimlendirebilirsiniz.
Swap Bölümünü Etkinleştirme
Bir bölümü swap haline getirmek için mkswap kullanılır:
root #mkswap /dev/sda2Swap bölümünü aktifleştirmek için ise swapon:
root #swapon /dev/sda2Yukardaki adımları kullanarak swap bölümlerini oluşturabilir ve kullanabilirsiniz.
Bağlamak
Artık disk bölümlerimizde birer dosya sistemi de var, yani sisteme bağlayabiliriz. mount komutuna gerekli dizinleri parametre olarak verip bağlayabiliriz. Örneğin kök ve boot bölümünü bağlayalım:
root #mount /dev/sda3 /mnt/gentooroot #mkdir /mnt/gentoo/bootroot #mount /dev/sda1 /mnt/gentoo/bootEğer /tmp/ dizini farklı bir disk bölümündeyse, bağladıktan sonra izinlerini değiştirmeniz gerekmekte:
root #chmod 1777 /mnt/gentoo/tmpİleri adımlarda proc (çekirdeğin kullandığı sanal arayüz) ve diğer özel dosya sistemlerini de bağlayacağız. Ancak önce Gentoo kurulum dosyalarını yükleyeceğiz.